Het juridisch kader voor de auteursrechten – ook wel aangeduid als copyright – is verankerd in de Nederlandse Auteurswet.
Auteursrecht is het recht van de maker (fotograaf of “auteur”) om te beslissen over het al dan niet verveelvoudigen (kopiëren, dupliceren) en/of openbaar maken (publiceren) van zijn of haar werk. Auteursrecht ontstaat vanzelf door het maken van het betreffende werk en hoeft niet geregistreerd te worden. Auteursrecht heeft niet alleen betrekking op boeken en dergelijke, maar op ieder tastbaar resultaat van een oorspronkelijke, creatieve geest; dus ook op brieven, ontwerpen, gedichten, films en foto’s.
Duur
Auteursrecht op een bepaald werk blijft gelden tot 70 jaar na het overlijden van de maker. Is de maker geen natuurlijke persoon maar een instelling of iets dergelijks, dan geldt een periode van 70 jaar gerekend vanaf de eerste openbaarmaking van het werk.
De periode van het auteursrecht is dus minimaal 70 jaar geldig. In het geval dat de maker een natuurlijk persoon is wordt de feitelijke termijn bepaald door de periode tussen de totstandkoming van het werk en het overlijden van de maker.
Tijdens zijn/haar leven berust het auteursrecht bij de maker. Na zijn/haar overlijden komt het in handen van de erfgenamen. Bij voortijdige bedrijfsbeëindiging gaan de rechten over op de rechtsopvolger(s).
Na het verstrijken van de periode dat het auteursrecht geldt wordt het betreffende werk tot het “publiek domein” gerekend en kunnen er geen rechten meer aan worden ontleend op basis van het auteursrecht.
Enkele voorbeelden:
Van een foto die gemaakt is in 1920 en waarvan de maker in 1970 is komen te overlijden, blijft het auteursrecht gelden tot 2040. De auteursrechtperiode duurt in dit geval alles bij elkaar 120 jaar (50 + 70). Van 1970 tot 2040 berust het auteursrecht bij de successievelijke erfgenamen.
Uitzonderingen
In bepaalde situaties is het auteursrecht niet van kracht en kan men dus zonder toestemming van de maker zijn/haar werk verveelvoudigen en/of openbaar maken.
Deze uitzonderingen zijn bij wet bepaald en gelden in de volgende situaties:
Citaatrecht: niet van toepassing in het kader van deze beeldbank;
Thuiskopierecht: het recht om voor eigen gebruik (huiselijke kring) een kopie te maken. Een dergelijke thuiskopie mag niet aan derden worden afgegeven.
Verder geldt dat de auteurswet niet van toepassing is op materiaal afkomstig van de overheid, mits het auteursrecht uitdrukkelijk is voorbehouden.
Schadeclaims
Wanneer je zonder toestemming van de rechthebbende – in veel gevallen is dat Stichting Levende Molens – films en/of foto’s verveelvoudigt (kopieert) en/of openbaar maakt, maak je inbreuk op zijn/haar rechten. Je kunt daarvoor aansprakelijk worden gesteld door de rechthebbende(n). Door op dit punt je zaken goed te regelen kun je eventuele juridische procedures en schadeclaims voorkomen.
Procedure:
1) Zoek uit en leg vast wanneer de film/foto gemaakt is en wie de maker is.
2) De maker is bekend en leeft nog.
3) Neem contact op met de maker en vraag toestemming.
4) Wel toestemming (met of zonder financiële tegemoetkoming): leg dit schriftelijk vast.
5) Geen toestemming: einde oefening. Je kunt de foto(’s) alleen “intern” gebruiken, dat wil zeggen je mag ze niet in de openbaarheid brengen.
6) De maker is bekend, maar leeft niet meer.
7) Ga na wie de erfgenamen zijn en probeer met hen tot overeenstemming te komen.
8) Wel toestemming (met of zonder financiële tegemoetkoming): leg dit schriftelijk vast.
9) Geen toestemming: einde oefening. Je kunt de foto’s alleen “intern” gebruiken, dat wil zeggen je mag ze niet in de openbaarheid brengen.
10) De maker is niet bekend. Ga op onderzoek uit en probeer te achterhalen wie de maker is en wie eventueel zijn/haar erfgenamen zijn.
11) Wel resultaat: zie verder “indien de maker nog leeft” of “indien de maker overleden is”.
12) Geen resultaat: maak een afweging hoeveel risico je loopt bij verveelvoudiging en openbaarmaking.
Geen commerciële belangen: gering risico;
Wel commerciële belangen: groot risico.
Met het oog op eventuele claims is het van belang om schriftelijk vast te leggen welke stappen je hebt ondernomen om te achterhalen wie de maker, c.q. de rechthebbende(n) is (zijn).
Zie ook onze algemene voorwaarden.